Almanca Ayrılabilen Fiiller

Almanca Ayrılabilen Fiiller: Almanca öğrenirken en dikkat çekici konulardan biri ayrılabilen fiillerdir. Bu fiiller, günlük konuşmada sıkça kullanılır ve cümlenin anlamını kökten değiştirebilir. Öğrencilerin özellikle dikkat etmesi gereken nokta, bu fiillerin ön eklerinin (Präfix) bazen fiilden ayrı yazılması, bazen de birleşik halde bulunmasıdır.

Almancada bir fiile ön ek (Vorsilbe) eklendiğinde, fiilin anlamı değişir. Eğer bu ön ek cümlenin içinde fiilden ayrılıyorsa, bu tür fiillere ayrılabilen fiiller (trennbare Verben) denir.

Örnek:

• aufstehen → kalkmak
• anrufen → telefon etmek
• fernsehen → televizyon izlemek

Almanca Ayrılabilen Fiillerin Yapısı ve Kullanımı

1. Fiil Çekiminde Ayrılma

Ayrılabilen fiiller mastar hâlinde (ör. aufstehen, anrufen, mitkommen) bitişik yazılır.
Ama cümle içinde çekimlenirken ön ek sona gider, fiil gövdesi ise kişi ekine göre çekimlenir.

🔹 Örnek:

• Mastar: aufstehen (kalkmak)
• Präsens: Ich stehe jeden Morgen um 7 Uhr auf.
  (Ben her sabah saat 7’de kalkarım.)

Burada “auf-” sona gitmiş, “stehen” çekimlenmiştir.

2. Ana Cümlede Kullanım

Ana cümlelerde ayrılabilen fiil her zaman ön ek + fiil kökü olarak ayrılır ve ön ek cümlenin sonuna gider.

🔹 Örnek:

• Wir fangen um 8 Uhr mit dem Unterricht an.
  (Derse saat 8’de başlıyoruz.)
• Sie macht die Tür auf.
  (O, kapıyı açıyor.)

3. Yan Cümlede Kullanım (Nebensätze)

Yan cümlede (weil, dass, wenn gibi bağlaçlarla kurulan) fiil sona gittiği için ön ek ayrılmaz, birleşik halde kalır.

🔹 Örnek:

• Ich bleibe zu Hause, weil ich morgen früh aufstehen muss.
  (Evde kalıyorum, çünkü yarın erken kalkmak zorundayım.)
• Er sagt, dass er seine Mutter anruft.
  (O, annesini aradığını söylüyor.)

Burada fiiller ayrılmamış, “aufstehen / anrufen” olarak sona gitmiştir.

4. Perfekt (Geçmiş Zaman) Kullanımı

Perfekt zamanda ayrılabilen fiillerde “ge-” ekinin yeri önemlidir. ge-, ön ek ile fiil kökü arasına girer.

🔹 Örnek:

• anrufen → angerufen
• einkaufen → eingekauft
• aufstehen → aufgestanden

🔹 Cümle:

• Ich habe meine Mutter angerufen.
  (Annemle konuştum / Annemi aradım.)
• Wir sind früh aufgestanden.
  (Biz erken kalktık.)

5. Futur I (Gelecek Zaman) Kullanımı

Futur I zamanında (werden + mastar) fiil mastar halinde yazılır. Yani ön ek ayrılmaz.

🔹 Örnek:

• Ich werde meine Mutter anrufen.
  (Annemi arayacağım.)
• Sie wird morgen früh aufstehen.
  (O yarın erken kalkacak.)

6. Emir Kipinde Kullanım (Imperativ)

Emir kipinde fiil başa gelir, ön ek sona gider.

🔹 Örnek:

• Mach die Tür auf! → (Kapıyı aç!)
• Ruf mich später an! → (Beni sonra ara!)

7. Modal Fiillerle Kullanım

Modal fiillerle birlikte kullanıldığında ayrılma olmaz, fiil mastar halinde sona gider.

🔹 Örnek:

• Ich möchte meine Freundin anrufen.
  (Kız arkadaşımı aramak istiyorum.)
• Wir müssen morgen früh aufstehen.
  (Yarın erken kalkmak zorundayız.)

Öğrenciler İçin İpucu 🎯

• Ana cümlede → ön ek sona gider.
• Yan cümlede → fiil birleşik kalır.
• Perfekt → “ge-” ön ek ile fiil arasına girer.
• Modal + mastar → birleşik halde sona gider.

Almanca Ayrılabilen Fiillerin Zamanlara Göre Kullanımı

1. Präsens (Şimdiki / Geniş Zaman)

Ana cümlede fiil çekimlenir, ön ek sona gider.

🔹 Örnek:

• Ich stehe jeden Morgen um 7 Uhr auf.
  (Ben her sabah 7’de kalkarım.)
• Er ruft seine Mutter jeden Abend an.
  (O, her akşam annesini arar.)

Kural: Ana cümlede ayrılma olur.

2. Präteritum (Basit Geçmiş Zaman)

Präteritum’da da ayrılma kuralı aynıdır. Fiil kökü geçmiş zaman çekimi alır, ön ek sona gider.

🔹 Örnek:

• Ich stand gestern früh um 6 Uhr auf.
  (Dün sabah 6’da kalktım.)
• Er rief seine Mutter gestern an.
  (Dün annesini aradı.)

3. Perfekt (Geçmiş Zaman – Hikâye Zamanı)

Perfekt yapısında yardımcı fiil (haben/sein) + Partizip II kullanılır. Burada “ge-” fiil köküyle ön ek arasına girer.

🔹 Örnek:

• aufstehen → aufgestanden
• anrufen → angerufen

🔹 Cümle:

• Ich bin heute früh um 6 Uhr aufgestanden.
  (Bugün sabah 6’da kalktım.)
• Er hat seine Mutter gestern angerufen.
  (Dün annesini aradı.)

4. Plusquamperfekt (Miçmiş Geçmiş)

Plusquamperfekt yapısında da kural Perfekt ile aynıdır. Yardımcı fiil (hatte/war) + Partizip II.

🔹 Örnek:

• Ich war schon früh aufgestanden.
  (Ben çoktan erken kalkmıştım.)
• Er hatte seine Mutter angerufen.
  (O, annesini aramıştı.)

5. Futur I (Gelecek Zaman)

Futur I’de (werden + mastar) fiil mastar halinde sona gider. Bu yüzden ön ek ayrılmaz.

🔹 Örnek:

• Ich werde morgen früh aufstehen.
  (Yarın erken kalkacağım.)
• Er wird seine Mutter später anrufen.
  (O, annesini sonra arayacak.)

6. Futur II (Gelecek Zamanın Geçmişi)

Futur II, “werden + Partizip II + haben/sein” yapısı ile kurulur. Ayrılabilen fiillerde Partizip II yine birleşik yazılır.

🔹 Örnek:

• Ich werde morgen um 8 Uhr schon aufgestanden sein.
  (Ben yarın saat 8’de kalkmış olacağım.)
• Er wird seine Mutter angerufen haben.
  (O, annesini aramış olacak.)

7. Modal Fiillerle Kullanım

Modal fiillerle birlikte kullanıldığında fiil mastar halinde sona gider, ayrılma olmaz.

🔹 Örnek:

• Ich möchte meine Freundin anrufen.
  (Kız arkadaşımı aramak istiyorum.)
• Wir müssen morgen früh aufstehen.
  (Yarın erken kalkmak zorundayız.)

Öğrenciler İçin Özet 🎯

• Präsens & Präteritum → Ön ek ayrılır, sona gider.
• Perfekt & Plusquamperfekt → Ön ek + “ge-” + fiil kökü + “-t/-en” (birleşik).
• Futur I & II → Ön ek ayrılmaz, mastar/partizip halinde kalır.
• Modal fiiller → Ön ek ayrılmaz, mastar halinde sona gider.

İlginizi Çekebilir:

Sollen Fiil Çekimi

Modalverben im Präteritum

Almanca Fiil Çekim Tablosu